ДЩреснеЈ темасы: КешенеЈ матурлыгы нЩрсЩдЩ?

                               (Ш. Еники. “Матурлык”хикЩясе)

Максаты: Укучыларга “Матурлык” хикЩясенеЈ идея эчтЩлеген ачу;

                 матурлык тйшенчЩсен аЈлату;

                 и—ади фикер ййртЇ сЩлЩтен ЇстерЇ;

                 ата – аналарга, йлкЩннЩргЩ карата хйрмЩт, ми»ербанлылык

                 хислЩре тЩрбиялЩЇ.

–и»азлау: Ш.Еники портреты, ЩсЩрлЩреннЩн китап кЇргЩзмЩсе, проектор,   

                 экран, мЩкальлЩр, шигырьлЩр.

 

ДЩрес барышы

    1.Оештыру моменты.

-         Укучылар, без сезнеЈ белЩн ТатарстанныЈ халык язучысы Шмирхан Еники и—атын ййрЩнЇне дЩвам итЩбез. Алдагы дЩреслЩрдЩ без аныЈ тормыш юлы, и—аты белЩн танышып ЇткЩн идек инде. Без аны хикЩялЩр  остасы дип атадык.Сез аныЈ нинди хикЩялЩрен яратып укыдыгыз?

-         “Бала”, “Кем —ырлады”, “Бер генЩ сЩгатькЩ”,”Курай”, “Матурлык” ...

-         ХикЩялЩрен искЩ тйшереп китик Щле, бу йзек кайсы ЩсЩрдЩн?

(Укучылар экранда язылган йзеклЩрне укыйлар, кайсы ЩсЩрдЩн икЩнен Щйтеп баралар)

-         Укучылар, бЇген без сезнеЈ белЩн язучыныЈ “Матурлык” хикЩясе буенча сййлЩшербез. ДЩресебезнеЈ исеме дЩ “КешенеЈ матурлыгы нЩрсЩдЩ?” дип атала. ДЩреснеЈ эпиграфы итеп халыкыбызныЈ акыллы сЇзлЩрен  алдым.

          Тышкы матурлыгыЈ белЩн мактанма,

         Эчке матурлыгыЈ белЩн мактан

                Матурлык кЇлмЩк белЩн сЩдЩфтЩ тЇгел,

               Оят белЩн ЩдЩптЩ

-         Без бу мЩкальлЩрнеЈ мЩгънЩлЩре турында дЩрес дЩвамында сййлЩшербез. ШсЩрнеЈ исеменЩ игътибар итик Щле, нЩрсЩ соЈ ул матурлык?

-         КешенеЈ тышкы кыяфЩте, матур киенЇ, табигатьнеЈ матурлыгы...

(АЈлатмалы сЇзлектЩн матурлык сЇзенЩ аЈлатма бирелЩ: матур, ягымлы, сййкемле, ЇзенЩ нык —Щлеп итЩ торган тышкы кыяфЩт; барлык матур, гЇзЩл, кЇЈелгЩ рЩхЩтлек бирЩ торган кЇренешлЩр)

-         Тышкы матурлык кына буламы?

-         КЇЈел матурлыгы, эчке матурлык та була.

-         ДимЩк, бу ЩсЩрнеЈ тйп темасы – кешелЩрнеЈ эчке матурлыгы, кЇЈел сафлыгы турында икЩн. ШйдЩгез, ЩсЩрнеЈ кыскача эчтЩлеген искЩ тйшереп алыйк Щле.

(Укучылар кыскача гына эчтЩлекне искЩ тйшерЩлЩр)

-          Язучы ЇзенеЈ ЩсЩрен “Матурлык” дип атый. ШйдЩгез, укучылар, ЩсЩрдЩн матурлыкны эзлибез.

-         Язгы табигатьнеЈ матурлыгы, шЩкертлЩрнеЈ Їзара мйнЩсЩбЩтлЩренеЈ матурлыгы, БЩдретдиннеЈ Щти - ЩнисенЩ, бабасына булган хйрмЩте, тйп геройныЈ кЇЈел матурлыгы, укуга, китап – дЩфтЩрлЩренЩ булган сак караш...

-         ДимЩк, матурлык кЇп тйрле була икЩн, без бЇген шул турыда сййлЩшербез.

Экранда  матурлык  дигЩн язу чыга.

-         Тйп герой БЩдретдингЩ характеристика бирик Щле.

-         Ул тырыш, чыдам,  киЈ кЇЈелле, кунакчыл, Щти - ЩнисенЩ хйрмЩт белЩн карый...

(Укучылар —авапларын ЩсЩрдЩге йзеклЩр белЩн дЩлиллЩп баралар, экранда БЩдертдингЩ хас сыйфатлар чыга).

-         БЩдретдин – шЩкерт.ШЩкерт ул укучы дигЩн сЇз. Сез дЩ укучылар. Сез нинди шартларда яшисез дЩ, БЩдретдин нинди шартларда яшЩгЩн? БЩдретдингЩ хас нинди сыйфатлар бар сездЩ? ®зегез белЩн чагыштырып карагыз Щле.

-         ШсЩрдЩ шушы матурлыкка нЩрсЩ каршы куела?

-         Ямьсезлек. (Экранда чыга)

(АЈлатмалы сЇзлектЩн ямьсезлек сЇзенЩ аЈлатма бирелЩ: кЇЈелсезлек, шыксызлык, тупаслык, матурлыгын —ую, ямьсез хЩлгЩ килЇ)

-         ШсЩрдЩ нЩрсЩ ямьсез итеп бирелЩ?

-         БЩдретдиннеЈ йе, чЩчЩк авыруы аркасында зЩгыйфьлЩнеп калган Щнисе, карт бабасы, уку йчен шартларныЈ булмавы, кигЩн киемнЩре...

Экранда борынгы йй кЇренеше кЇрсЩтелЩ.

-         ЛЩкин беренче карашка ямьсез булып кЇренгЩн бу кЇренешлЩр Щкрен генЩ нЩрсЩгЩ алышына?Ул йенЩ кайткач Їзен ничек тота?

Укучылар БЩдретдиннеЈ Щтисе белЩн ничек кЇрешЇлЩре, ЩнисенЩ, бабасына мйгамЩлЩсе турында сййлилЩр.

-         БЩдретдиннеЈ ЩнисенЩ булган карашы нинди очракларда кЇренЩ? ШсЩрдЩн табып укыйк Щле.

Укучылар табып укыйлар. Ана белЩн бала арасындагы матур мйнЩсЩбЩтне тасвирлаган юлларны магнитофон язмасыннан тыЈлыйлар.

-    БЩдретдингЩ тагын нинди матур сыйфатлар йстЩлде?

-         Шти - Щнисен зурлау, хйрмЩтлЩЇ.

-         Экранга карыйк Щле , укучылар, нинди матур сЇзлЩр язылган анда?

             Ата – анасын зурлаган бала бЩхетле булыр

-         Укучылар, БЩдретдиннеЈ Щнисе авыру аркасында гариплЩнеп кала, лЩкин ЩнилЩрне матурга, ямьсезгЩ, яшькЩ, картка бЇлЩлЩрме? єич юк. Роберт МиЈнуллинныЈ “Шнием, кЇз нурым!” дигЩн шигырен тыЈлап карыйк Щле.

            ШнкЩсен бик телЩсЩ дЩ

            Сайлап алалмый кеше.

            Аны безгЩ ходай бирЩ

            Ул фЩкать ходай эше

                               ШнкЩй ул чит – ят булалмый

                               Газиз генЩ булала!

                               БезнеЈ йчен ул – Ила»и,

                               БезнеЈ йчен ул – Алла!

            ШнкЩй ул ямьсез булалмый,

            ГЇзЩл генЩ булала!

            ШнкЩеЈЩ мЩхЩббЩтле,

            МЩрхЩмЩтле бул, бала!

                              ШнкЩй кЇЈеле, »ай, сизгер –

                              Барсын да белЩ бит ул...

                              ШнкЩйне сайлап алмыйлар

                              БердЩнбер генЩ бит ул!

-         Укучылар, БЩдретдиннеЈ ЩнисенЩ уйнап кЇрсЩткЩн кйен тыЈлап карыйк Щле.

Бер укучы скрипкада “Салкын чишмЩ” кйен уйный.

-         ДимЩк, ямьсезлекне нЩрсЩ —иЈде?

-         Матурлык.

-    Нинди матурлык?

-         КЇЈел матурлыгы .

Экрандагы мЩкальлЩрне укыйбыз.

           Тышкы матурлыгыЈ белЩн мактанма,

           эчке матурлыгыЈ белЩн мактан.(МЩкаль)

 

           Матурлык кЇлмЩк белЩн сЩдЩфтЩ тЇгел,

          Оят белЩн ЩдЩптЩ.                    (МЩкаль)

ШсЩргЩ якынча нЩти—Щ ясала.

-         Укучылар, без бйтенебез дЩ матур булырга яратабыз, киемнЩрез дЩ, чЩчлЩребез дЩ матур. Татар халкында  тагын бер мЩкаль бар:”КиемеЈЩ карап каршы алалар, акылыЈа карап озаталар”. Эчке матурлыкка игътибар  иткЩнегез бармы сезнеЈ? Уйлагыз Щле,сез матурмы? Без кайчан матур  булабыз?

УкучыларныЈ —аваплары.

-         Шнисе БЩдретдин белЩн горурлана. Ни йчен горурлана ул аныЈ белЩн? БЩдретдин горурланырлык шЩкерме? БезнеЈ белЩн ЩнилЩребез горурланамы?

-         ДимЩк, ЩсЩр тагын кемнЩр турында?

-         ШнилЩр турында.

            Яктылык – кояш янында,

            Яхшылык - Щни янында  (экранда)

-         ШнилЩр турында нинди ЩсЩрлЩр укыганыгыз бар?

-         “ич кыз”, “Ана”, “ФЩридЩнеЈ туган кйне”...

-         Шушы хикЩяне искЩ тйшерик Щле.

Чагыштырабыз.

Берсе – ояла, хурлана, икенчесе – горурлана, ярата, хйрмЩт итЩ.

-         ШнилЩр турында шигырьлЩр, мЩкальлЩр алып килергЩ иде, кемнЩн башлыйбыз.

Укучылар ЩнилЩр турында шигырьлЩр, мЩкальлЩр сййлилЩр.

Ана куены туннан —ылырак.

Ана —ылысы – кояш —ылысы.

Ата – ананы тыЈлаган адЩм булган, тыЈламаган ЩрЩм булган.

-         Укучылар, сезнеЈ алдыгызда “Ата – ана хаклары”дигЩн китапчык ята. Танышып чыгыйк Щле.Кайсы юлларны кычкырып укып бирЩсегез килЩ?(Укучылар укыйлар)

1 укучы Ф.ЯруллинныЈ “Калыйк вакытында сорап” дигЩн шигырен сййли.

Озын – озын, нЩрсЩ озын?-                              

Озын – озын бЩхет юлы.

®з бЩхетенЩ бара кеше                              

Кайвакытта гомер буе.                   

      Олы –олы нЩрсЩ олы?

      Ата – ана хакы олы.

      Онытмасын иде кеше

      ®лгЩнчегЩ кадЩр шуны.

Авыр – авыр, нЩрсЩ авыр?

Авыр – аналар каргышы.

Бу каргышны алганнарны

КйтЩ Сак – Соклар язмышы.

      Ерак – ерак, нЩрсЩ ерак?

      ®ткЩннЩргЩ юллар ерак.

      Ата – ана фатихасын

      Калыйк вакытында сорап.

-ДЩрескЩ нЩти—Щ ясыйбыз.Ш.ЕникинеЈ “Матурлык” хикЩясе безне нЩрсЩгЩ ййрЩтЩ?

Укучылар Їз фикерлЩрен ЩйтЩлЩр.

Бала белЩн ана арасында булган мЩхЩббЩт матурлыгы, йлкЩннЩргЩ хйрмЩт, матурлыкны кЇрЩ белЇ ».б.ш.

БилгелЩр куела.

ий эше. 1)БЩдретдингЩ характеристика бирергЩ;

               2)”НЩрсЩ ул матурлык?”дигЩн темага кечкенЩ кЇлЩмле хикЩя тйзергЩ;

               3)ШнилЩргЩ багышланган мЩкаль, ЩйтемнЩр тупларга.

ДЩрес Салават башкаруында Р. МиЈнуллинныЈ “ШнкЩйнеЈ догалары” дигЩн —ыр белЩн тЩмамлана.

 

 

Добавить комментарий

Заголовок

Текст (Обязательное поле)

Ваше имя (Обязательное поле)

Адрес электронной почты (если имеется)

Ваша персональная страничка (если имеется)

Введите код, который указан на картинке: